... czyli w
salach aukcyjnych. To tutaj potencjalni nabywcy z wypiekami na twarzy prześcigają się w licytacji machając tabliczkami z numerami identyfikacyjnymi, padają tysięczne i milionowe sumy (te ostatnie raczej na zachodzie), a zawarcie każdej umowy sprzedaży zatwierdzane jest głośnym uderzeniem młotkiem przez aukcjonera. Tego typu spotkania, regularnie organizowane przez domy aukcyjne, niewątpliwie są stałym punktem w kalendarzu wielu kolekcjonerów, pośredników kupców, marszandów, a także dekoratorów wnętrz, przedsiębiorców i inwestorów.
Jak dokładnie wygląda aukcja dzieł sztuki, jakie warunki trzeba spełnić, aby wziąć w niej udział i jak wystawić na sprzedaż np. obraz? Czy klasyczna licytacja przez "podbijanie" stawki jest jedyną formą aukcji?
Na określony czas przed aukcją, dom aukcyjny publikuje
katalog aukcyjny, którego okładka komunikuje podstawowe informacje dotyczące aukcji (tytuł, czas i miejsce). Katalog zawiera zdjęcia wszystkich obiektów, które będą wystawione na aukcji z opisem, numerem licytacyjnym i
ceną wywoławczą (która otwiera licytację), a także alfabetyczny spis artystów, informację o systemie aukcji. Tego typu wiadomości dostępne są w internecie. Ponadto, zazwyczaj na tydzień wcześniej otwierana jest
wystawa przedaukcyjna, na której można bezpośrednio przyjrzeć się obiektom.
Wystawa przed aukcją samochodów w Sotheby's:
Aukcję rozpoczyna i prowadzi
aukcjoner, jako reprezentant domu aukcyjnego i właściciela licytowanego dzieła. To on nadaje tempo licytacji i ustala
wysokość postąpienia (stały przyrost ceny, jego wartość sięga maksymalnie 10 % wylicytowanej ceny).
Dopuszczalne formy udziału w licytacji to: udział bezpośredni, przez zlecenie telefoniczne, przez zlecenie stałe oraz przez internet (jeżeli aukcja odbywa się online).
W przypadku aukcji tradycyjnej, aby wziąć w niej udział, przed rozpoczęciem należy wpłacić
wadium, czyli depozyt (w Polsce ok. 500 zł), który po aukcji jest zwracany. Jeśli natomiast określony uczestnik wylicytuje dzieło, wadium traktuje się jako zadatek jego ceny. Przy wpłacie wadium otrzymuje się również indywidualny
nr identyfikacyjny (w postaci tabliczki). Gdy po prezentacji obiektu, pierwszy uczestnik zgłosi chęć nabycia przez podniesienie tabliczki ze swoim numerem identyfikacyjnym aukcjoner otwiera licytację.
Każda kolejna osoba licytując zgadza się na cenę zwiększoną o wspomnianą wysokość postąpienia. Aukcjoner uderzając młotkiem zawiera umowę kupna z osobą zgłaszającą najwyższą cenę za dany przedmiot. Tę właśnie cenę, określaną jako
cena "spod młotka", podaje się w notowaniach aukcyjnych. Jednak rzeczywista cena (
cena sprzedaży) jest wyższa, bowiem nabywca zobowiązany jest do
opłaty organizacyjnej, która równa się określonemu procentowi od ceny dzieła (zazwyczaj 15 %).
Chcąc wystawić dzieło na aukcji, należy udać się z nim do działu przyjęć domu aukcyjnego (ewentualnie, w przypadku dużych obiektów, np. antyków, czy dzieł o bardzo dużej wartości, przedstawiciel domu aukcyjnego przyjmuje dzieło w domu właściciela). Po ubezpieczeniu obiektu, ustala się
gwarantowaną cenę minimalną (przeważnie równą cenie wywoławczej), po czym zostaje zawarta umowa sprzedaży. Ok. 2-3 tygodnie po aukcji dotychczasowy właściciel otrzymuje należność za obiekt. Dom aukcyjny pobiera przy tym od niego prowizję, której wartość została ustalona w umowie sprzedaży (zazwyczaj kilkanaście %).
Poza tradycyjnym systemem aukcji (właściwie
angielskim) istnieją inne, dziś rzadziej stosowane:
- holenderski (stosowany do początku XX wieku) - licytację rozpoczyna wysoka cena, którą aukcjoner stopniowo obniża do momentu aż ktoś zatrzyma licytację; jeżeli jednak cena sięgnie poniżej ustalonej z właścicielem ceny minimalnej, sprzedaż ma charakter warunkowy (jeżeli właściciel wyrazi na to zgodę)
- mieszany - brak zgłoszeń chęci nabycia obiektu po ogłoszeniu ceny wywoławczej skutkuje obniżaniem ceny do momentu aż pojawi się chętny, wówczas cena ponownie wzrasta
- aukcja w trybie Vickrey'a (aukcja tzw. "drugiej ceny", stosowana pzrzez niektóre domy aukcyjne np. Rempex) - ceny składane są w zamkniętych kopertach; dzieło trafia w ręce tego, kto zaproponował najwyższą cenę, jednak płaci on tyle ile zaoferował największy konkurent.
Źródło: Łada P., Sztuka w oPrawie, "Sztuka.pl", 2009, nr 3, s. 58-59
